ਨੌਜਵਾਨ ਕਵੀ

ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਦੀ ਹੱਦ – ਯਸ਼ੂ ਜਾਨ

ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਦੀ ਹੱਦ ਕੋਲ਼ੋਂ,
ਛੱਡ ਗਏ ਸਾਥ ਪਰਾਏ,
ਜੰਮਦੇ ਨੂੰ ਪਾਈਆਂ ਜੱਫ਼ੀਆਂ,
ਮਰੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਨਾ ਆਏ,
ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਦੀ ਹੱਦ ਕੋਲ਼ੋਂ |

ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਡਰ ਲੱਗਿਆ,
ਚਿੰਬੜ ਨਾ ਜਾਵੇ ਮਰਿਆ,
ਪਿੱਛੇ ਹਟ ਗਏ ਚਾਚੇ-ਤਾਏ,
ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਦੀ ਹੱਦ ਕੋਲ਼ੋਂ |

ਧੰਨ ਦੌਲਤ ਐਵੇਂ ਰਿਹਾ ਸਾਂਭਦਾ,
ਪਰ ਚੰਗੇ ਕਰਮਾਂ ਬਿਨਾਂ,
ਕੁਝ ਵੀ ਸਾਥ ਨਾ ਜਾਏ,
ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਦੀ ਹੱਦ ਕੋਲ਼ੋਂ |

ਆਖਦੇ ਸੀ ਤੂੰ ਰੱਬ ਤੂੰ ਖ਼ੁਦਾ,
ਸਿਵਿਆਂ ਦੀ ਅੱਗ ਨਾ ਬੁਝੀ,
ਹੋਰਾਂ ਨਾਲ਼ ਯਾਰਾਨੇ ਲਾਏ,
ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਦੀ ਹੱਦ ਕੋਲ਼ੋਂ |

ਭਾਲ਼ ਨਾ ਕੀਤੀ ਮੈਂ ਮੁਰਸ਼ਦ ਦੀ,
ਮਹਿੰਗੇ ਪਏ ‘ਯਸ਼ੂ ਜਾਨ’,
ਖਾ ਪੀ ਕੇ ਵਕਤ ਲੰਘਾਏ,
ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਦੀ ਹੱਦ ਕੋਲ਼ੋਂ |

ਭੀਮ ਰਾਓ ਵਾਂਗ – ਯਸ਼ੂ ਜਾਨ

ਰੋਜ਼ ਜਾਕੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਦਿਆ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨਾ,
ਉੱਚਾ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਨਾਂ ਕਰਨਾ,
ਮਿੱਥ ਲਓ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਹੀ ਨਿਸ਼ਾਨ ਬੱਚਿਓ,
ਪੜ੍ਹੋ ਪੂਰਾ ਮਨ ਲਾਕੇ,
ਭੀਮ ਰਾਓ ਵਾਂਗ ਬਣੋ ਵਿਦਵਾਨ ਬੱਚਿਓ,
ਪੜ੍ਹੋ ਪੂਰਾ ਮਨ ਲਾਕੇ,
ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਵਾਂਗ ਬਣੋ ਵਿਦਵਾਨ ਬੱਚਿਓ |

ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦਾ ਕਰੋ ਸਤਿਕਾਰ,
ਤੇ ਉਚੇ ਅਹੁਦਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾ ਲਓ,
ਰੋਜ਼ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਪੈਰੀਂ ਹੱਥ ਲਾਕੇ,
ਸਵਰਗ ਨੂੰ ਥੱਲੇ ਲਾਹ ਲਓ,
ਹੋਊ ਸਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀ ਪਛਾਣ ਬੱਚਿਓ,
ਪੜ੍ਹੋ ਪੂਰਾ ਮਨ ਲਾਕੇ,
ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਵਾਂਗ ਬਣੋ ਵਿਦਵਾਨ ਬੱਚਿਓ |

ਬੁਰੀ ਆਦਤ ਨੂੰ ਕਦੇ ਅਪਣਾਓ ਨਾ,
ਚੰਗੀਆਂ ਨੂੰ ਪੱਲੇ ਬੰਨ੍ਹਣਾਂ,
ਕਰੋ ਮਦਦ ਜ਼ਰੂਰਤਮੰਦ ਦੀ,
ਸਿੱਧੀਆਂ ਰਾਹਾਂ ਤੇ ਚੱਲਣਾਂ,
ਹਰ ਕੋਈ ਥੋਨੂੰ ਆਖ਼ੇਗਾ ਮਹਾਨ ਬੱਚਿਓ,
ਪੜ੍ਹੋ ਪੂਰਾ ਮਨ ਲਾਕੇ,
ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਵਾਂਗ ਬਣੋ ਵਿਦਵਾਨ ਬੱਚਿਓ |

ਲਓ ਡਿਗ਼ਰੀਆਂ ਮਿਹਨਤਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ,
ਨਕਲ ਕਦੇ ਨਾ ਮਾਰਿਓ,
ਪੈਰ ਸਫ਼ਲਤਾ ਚੁੰਮੇਗੀ ਤੁਹਾਡੇ,
ਗੁੱਡੀ ਅਸਮਾਨੀਂ ਚਾੜ੍ਹਿਓ,
ਸੱਚਾ ਰੱਖਿਓ ਸਦਾ ਹੀ ਇਮਾਨ ਬੱਚਿਓ,
ਪੜ੍ਹੋ ਪੂਰਾ ਮਨ ਲਾਕੇ,
ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਵਾਂਗ ਬਣੋ ਵਿਦਵਾਨ ਬੱਚਿਓ |

ਖੇਡਾਂ ਵੱਲ ਵੀ ਦੇਣਾ ਹੈ ਧਿਆਨ,
ਕਿਤਾਬੀ ਕੀੜਾ ਨਹੀਓਂ ਬਣਨਾ,
ਜਿਹੜੀ ਪੜ੍ਹੀ ਹੈ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਗੱਲ,
ਉਹਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨਾ,
ਦਿਓ ‘ਯਸ਼ੂ’ ਦੀ ਗੱਲ ਤੇ ਧਿਆਨ ਬੱਚਿਓ,
ਪੜ੍ਹੋ ਪੂਰਾ ਮਨ ਲਾਕੇ,
ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਵਾਂਗ ਬਣੋ ਵਿਦਵਾਨ ਬੱਚਿਓ |

ਹੱਕ ਕਦੋਂ ਦੇ ਉਡੀਕਦੇ – ਯਸ਼ੂ ਜਾਨ

ਤੋੜਕੇ ਗ਼ਲਾਮੀ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਜ਼ੰਜੀਰਾਂ,
ਹੱਕ ਲੈਣੋਂ ਡਰਨਾ ਨਹੀਂ ਭੈਣਾਂ ਅਤੇ ਵੀਰਾਂ,
ਤੁਸੀਂ ਵਿੱਦਿਆ ਉਚੇਰੀ ਬੱਚਿਆ ਨੂੰ ਦਿਵਾਓ,
ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਸੁੱਤੀ ਹੋਈ ਕੌਮ ਨੂੰ ਜਗਾਓ,
ਸਾਨੂੰ ਮੰਗਿਆ ਕਰੋ ਤੁਸੀਂ ਹਿੱਕ ਤਾਣਕੇ,
ਹੱਕ ਕਦੋਂ ਦੇ ਉਡੀਕਦੇ ,
ਸੁਣੋਂ ਦਲਿਤ ਵੀਰੋ ਸਾਨੂੰ ਲੈ ਜਾਓ ਆਣਕੇ |

ਗੱਲ ਉਦੋਂ ਹੀ ਬਣੇਗੀ ਜਦੋਂ ਹੋਵੋਗੇ ਚੁਕੰਨੇ,
ਕੰਮ ਨਹੀਂਓਂ ਆਉਣੇ ਮੰਦਰਾਂ ਤੇ ਮੱਥੇ ਭੰਨੇ,
ਥੋੜ੍ਹਾ-ਥੋੜ੍ਹਾ ਕਰ ਘੜਾ ਭਰ ਲ਼ਓ ਗ਼ਿਆਨ ਦਾ,
ਸਭ ਨਾਲ਼ੋਂ ਉੱਚਾ ਅਹੁਦਾ ਹੁੰਦਾ ਵਿਦਵਾਨ ਦਾ,
ਲੈ ਜਾਓ ਕੋਹੀਨੂਰ ਕੋਲਿਆਂ ਚੋਂ ਛਾਣਕੇ,
ਸੁਣੋਂ ਦਲਿਤ ਵੀਰੋ ਸਾਨੂੰ ਲੈ ਜਾਓ ਆਣਕੇ ,
ਹੱਕ ਕਦੋਂ ਦੇ ਉਡੀਕਦੇ |

ਚਲੋ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦਾ ਤਾਂ ਕੰਮ ਲੋਟ-ਪੋਟ ਆ,
ਪਰ ਥੋਨੂੰ ਤਾਂ ਸੋਚਣ ਲਈ ਮਿਲੀ ਸੋਚ ਆ,
ਸੂਰਮੇ ਬਣੋ ਤੇ ਬੁਜ਼ਦਿਲੀ ਨੂੰ ਤਿਆਗੋ
ਅਸੀਂ ਮਾਰ ਰਹੇ ਨਾਅਰਾ ਹੁਣ ਜਾਗੋ-ਜਾਗੋ,
ਹੁਣ ਮਨ ਵਿੱਚ ਰਖੋ ਇੱਕੋ ਗੱਲ ਠਾਣਕੇ,
ਸੁਣੋਂ ਦਲਿਤ ਵੀਰੋ ਸਾਨੂੰ ਲੈ ਜਾਓ ਆਣਕੇ ,
ਹੱਕ ਕਦੋਂ ਦੇ ਉਡੀਕਦੇ |

ਰਾਜ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਤੇ ਸੱਤਾ ਵੀ ਹੈ ਲੋਕਤੰਤਰੀ,
ਜੀ ਥੋਡੇ ਬੱਚੇ ਵੀ ਬਣਨਗੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ,
ਬਚਿਓ ਸਿਆਸਤੀ ਨਾ ਥੋਨੂੰ ਠੱਗ ਜਾਣ,
ਸ਼ੇਰਾਂ ਵਾਂਗਰਾਂ ਦਹਾੜੋ ਭੇਡਾਂ ਦੂਰ ਭੱਜ ਜਾਣ,
ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ਬਿਤਾਓ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਹੀ ਮਾਣਕੇ,
ਸੁਣੋਂ ਦਲਿਤ ਵੀਰੋ ਸਾਨੂੰ ਲੈ ਜਾਓ ਆਣਕੇ ,
ਹੱਕ ਕਦੋਂ ਦੇ ਉਡੀਕਦੇ |

ਯਸ਼ੂ ਜਾਨ ਦੀ ਦੱਸੀ ਗੱਲ ਪਾ ਲਿਓ ਖ਼ਾਨੇ,
ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਵਾਲ਼ੇ ਲਗਾਇਓ ਨਾ ਬਹਾਨੇ,
ਸੱਚੀ ਏਕਤਾ ‘ਚ ਰਹਿਕੇ ਬਣੋ ਵੱਡੀ ਸ਼ਕਤੀ,
ਜਾਵੋ ਦੂਰੋਂ ਹੀ ਪਛਾਣੇ ਐਸੀ ਹੋਵੇ ਹਸਤੀ,
ਕਿਤੇ ਸੁੱਤੇ ਨਾ ਰਹਿਓ ਐਵੇਂ ਜਾਣ-ਜਾਣਕੇ,
ਸੁਣੋਂ ਦਲਿਤ ਵੀਰੋ ਸਾਨੂੰ ਲੈ ਜਾਓ ਆਣਕੇ ,
ਹੱਕ ਕਦੋਂ ਦੇ ਉਡੀਕਦੇ |

ਸ਼ਾਤਿਰ ਇਨਸਾਨ – ਯਸ਼ੂ ਜਾਨ

ਅੱਜ ਸ਼ਾਤਿਰ ਇਨਸਾਨ ਹੈ ,
ਤੇ ਭਟਕਿਆ ਨਗਰ ਹੈ,
ਜਿਸਨੂੰ ਨਾ ਰੱਬ ਦਾ,
ਨਾ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਡਰ ਹੈ |

ਸਿਆਸਤੀ, ਮਤਲਬੀ, ਘਮੰਡੀ, ਸੁਭਾਅ ਹੈ ਇਸਦਾ,
ਆਪਣੀ ਹੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਤੋਂ,
ਕਿਉਂ ਬੇ-ਖ਼ਬਰ ਹੈ,
ਜਿਸਨੂੰ ਨਾ ਰੱਬ ਦਾ,
ਨਾ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਡਰ ਹੈ |

ਹੱਦਾਂ ਟੱਪ ਬੇ-ਹੱਦ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਅੱਤ ਦਾ,
ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਬੁਰਾ
ਹੀ ਹਸ਼ਰ ਹੈ,
ਜਿਸਨੂੰ ਨਾ ਰੱਬ ਦਾ,
ਨਾ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਡਰ ਹੈ |

ਕੰਧਾਂ ਝੂਠ ਦੀਆਂ ਤੇ ਛੱਤਾਂ ਨੇ ਤਿਲਕਵੀਆਂ,
ਕਿਸ ਤਰਾਂ ਕਰ ਰਿਹਾ,
ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ਬਸਰ ਹੈ,
ਜਿਸਨੂੰ ਨਾ ਰੱਬ ਦਾ,
ਨਾ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਡਰ ਹੈ |

ਕਿ ਕੋਈ ਭੂਤ-ਚੁੜੇਲ ਡਾਕਿਨੀ-ਸ਼ਾਕਿਨੀ ਵਾਲੀ,
ਹੋਈ ਇਸ ਮਤਲਬਪ੍ਰਸਤ
ਨੂੰ ਕਸਰ ਹੈ,
ਜਿਸਨੂੰ ਨਾ ਰੱਬ ਦਾ,
ਨਾ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਡਰ ਹੈ |

ਕਰਤੱਵਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲਕੇ ਮੰਗਦਾ ਹੱਕ ਹੈ ਪੂਰੇ,
ਨਾ ਮਿਲਣ ਤੇ ਬਣ ਕ੍ਰੋਧੀ,
ਮਚਾਉਂਦਾ ਗ਼ਦਰ ਹੈ,
ਜਿਸਨੂੰ ਨਾ ਰੱਬ ਦਾ,
ਨਾ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਡਰ ਹੈ |

ਤੀਰੋਂ ਤਿੱਖੇ ਤੇਰੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਯਸ਼ੂ ਜਾਨ,
ਇਸਦੇ ਪੱਥਰ ਦਿਲ-ਦਿਮਾਗ਼ ਤੇ,
ਨਾ ਕੋਈ ਅਸਰ ਹੈ,
ਜਿਸਨੂੰ ਨਾ ਰੱਬ ਦਾ,
ਨਾ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਡਰ ਹੈ |

ਬੰਦਾ – ਯਸ਼ੂ ਜਾਨ

ਪਹਿਲਾਂ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾੜਦੀ ਸ਼ਰਾਬ,
ਫਿੱਕ ਪਾਉਣ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਭਰਾ,
ਜਦ ਬੰਦਾ ਮਿਲਦਾ ਨਾ ਬੰਦੇ ਨੂੰ,
ਤਾਂ ਰੱਬ ਨੇ ਕੀ ਮਿਲਣਾ ਸਵਾਹ ।

ਮਿਲਦਾ ਨਾ ਕਿਸੇ ਪਿੰਡ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਲਈ,
ਉੱਥੇ ਫੇਸਬੁੱਕ ਬੜੀ ਏ ਜ਼ਰੂਰੀ ਜੀਣ ਲਈ,
ਇੱਕ ਚੱਲੀ ਆ ਬਿਮਾਰੀ ਵੱਟਸ ਅੱਪ,
ਜਿਹਦੀ ਯਾਰੋ ਕੋਈ ਨਾ ਦਵਾ,
ਜਦ ਬੰਦਾ ਮਿਲਦਾ ਨਾ ਬੰਦੇ ਨੂੰ,
ਤਾਂ ਰੱਬ ਨੇ ਕੀ ਮਿਲਣਾ ਸਵਾਹ ।

ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਿਤਾਕੇ ਵੋਟਾਂ ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਪਾਈਆਂ,
ਖਾ ਗਏ ਉਹ ਦੁੱਧ ਉੱਤੋਂ ਲਾਹ ਕੇ ਮਲ਼ਾਈਆਂ,
ਉਹਦੀ ਫੋਟੋ ਮੂਹਰੇ ਬੈਠਕੇ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ,
ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਜੋ ਮੰਨਦੇ ਖ਼ੁਦਾ,
ਜਦ ਬੰਦਾ ਮਿਲਦਾ ਨਾ ਬੰਦੇ ਨੂੰ,
ਤਾਂ ਰੱਬ ਨੇ ਕੀ ਮਿਲਣਾ ਸਵਾਹ ।

ਢੋਂਗੀ ਬਾਬਿਆਂ ਨੇ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ਖ਼ਰਾਬ,
ਵੇਖੋ ਰੱਖਤੇ ਬਣਾਕੇ ਨੰਗ ਸਿਰੇ ਦੇ ਨਵਾਬ,
ਯਸ਼ੂ ਸੱਚ ਲਿਖਣੇ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲਣੀ ਏ ਭੈੜੀ,
ਐਂਵੇਂ ਕਰ ਨਾ ਗ਼ੁਨਾਹ,
ਜਦ ਬੰਦਾ ਮਿਲਦਾ ਨਾ ਬੰਦੇ ਨੂੰ,
ਤਾਂ ਰੱਬ ਨੇ ਕੀ ਮਿਲਣਾ ਸਵਾਹ ।